Skip to main content

Struktura rymowa

Wychowaliśmy się na rymach

Weźcie którąkolwiek polską piosenkę, którykolwiek polski wiersz. Wszystkie będą się rymować. Ba, nawet reklamy się rymują, zwłaszcza te dla dzieci. Dlaczego? Rymowanki łatwo zapadają w pamięć, szybciej jest je sobie przypomnieć, stanowią swego rodzaju mnemotechnikę do ułatwienia sobie dostępu do innych rzeczy.
Rymy działają jednak najlepiej, kiedy są ułożone w schematy, zwłaszcza takie, które się powtarzają. To samo tyczy się melodii - lubimy pewne piosenki, bo mają ciekawe, powtarzalne schematy. Melodia bez takich schematów nie brzmi dla nas jak muzyka, irytuje, drażni [patrz tu] (https://www.youtube.com/watch?v=RENk9PK06AQ).

To dlatego stworzenie struktury rymowej w tłumaczeniu piosenki jest tak ważne. Sprawi, że piosenka wpadnie w ucho, będzie melodyczna, słowa łatwiej zapadną w pamięć - a dzięki temu zwiększycie szansę na to, że ktoś przesłucha utworu jeszcze raz. A do tego przecież dążymy ;).
Strukturą rymową nazywamy układ rymów w piosence: który wers rymuje się z którym, nie tylko w obrębie jednej zwrotki czy refrenu, ale całej piosenki. Przyjmuje się, że zwrotki w jednej piosence powinny mieć taką samą strukturę rymową. Oczywiście i tu bywają wyjątki, ale nie na wyjątkach się teraz skupimy.

Jak stworzyć strukturę?

Piosenki zachodnie

W przypadku piosenek zachodnich sprawa jest zwykle prosta. Zwykle słyszymy, gdzie są rymy, a jeśli nie słyszymy, wspieramy się formą słów. Przeanalizowawszy taki utwór, możemy zdecydować, czy chcemy zachować strukturę oryginału czy też zmienić ją - wszystko zależnie od naszych potrzeb i ograniczeń języka polskiego.
Przykładowo język angielski może poszczycić się całym mnóstwem słów z akcentem oksytonicznym, i to nie tylko słów jednosylabowych. Już samo to stanowi problem w j. polskim, który repertuar słów jednosylabowych ma mocno ograniczony. Przy zmianie najważniejsze jest jednak zachowanie sensowności tego, co robimy. Tak, abyście na każde "dlaczego?" umieli odpowiedzieć "dlatego" i żeby nie była to odpowiedź typu "bo tak" ;).

Piosenki wschodnie

Jak natomiast sprawa ma się z piosenkami wschodnimi? Poezja wschodnia opiera się głównie na rytmie (kojarzycie ot choćby haiku?). Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że rymy to wymysł zachodu. Piosenki chińskie, japońskie, koreańskie etc. w 99% przypadków się nie rymują.

Ale, ale! - ktoś mi powie. - Przecież to wszystko tak dobrze brzmi i założę się o własną babcię, że tam jest rym!

Spójrzmy na język japoński, bo z takimi piosenkami pracujemy najczęściej. Japoński ma pięć samogłosek: a, e, i, o u oraz jedną półsamogłoskę: n. Poza tym składa się z sylab. Zerknijcie [na ten schemat] (https://i.imgur.com/O0PwybI.png). Każda sylaba kończy się samogłoską. Samogłoski tworzą rymy. Oznacza to, że możliwość przypadkowego zrymowania się jakichś słów jest niezwykle wysoka. I tak zwykle bywa.

Co w takim wypadku możemy zrobić z piosenką, która w oryginale nie ma struktury rymowej? Cóż, stworzyć ją. Nie zawsze jest to łatwe. Przy pełnych piosenkach zwykle jesteśmy w stanie określić, które fragmenty to zwrotki, które refreny, które przejścia, możemy policzyć liczbę wersów na zwrotkę i zastosować pasujące nam rymy (np. abba, abab, aabb, aax-bbx, aac- bbc). Przy openingach i endingach, które zwykle są wycinkiem pełnej piosenki, może się zdarzyć, że takich powtórzonych motywów będzie znacznie mniej. Naszym zadaniem jest wyłapać wszystkie, które się powtarzają i nadać im podobną strukturę, a następnie sprawdzić, czy z resztę piosenki da się zrobić nawet jeśli nie to samo, to coś podobnego. Im więcej powtarzających się struktur, tym lepiej dla nas, tekściarzy.

Ćwiczenia

W ramach ćwiczeń proponuję przeanalizować struktury rymowe piosenki: a) polskiej b) zagranicznej zachodniej c) zagranicznej zachodniej, która ma również polską wersję (jest tego multum, ale jeśli nic nie przyjdzie wam do głowy, to zawsze można zerknąć na piosenki z bajek) d) wschodniej z fanowskim tłumaczeniem melicznym (tutaj możecie sprawdzić, jakie struktury wybrał tłumacz i zastanowić się dlaczego)[/justuj]